Gebruik designerdrug flakka neemt toe: 'Net zo makkelijk te bestellen als kleding'

Psychoses, paranoia, hallucinaties en agressie: het zijn zomaar wat voorbeelden van bijwerkingen van de designerdrug flakka, die ook wel bekendstaat als ‘zombiedrug’. Uit een inventarisatie van de politie blijkt dat het gebruik behoorlijk is toegenomen. Vooral in Zeeland en West-Brabant worden steeds meer meldingen gemaakt van overlast door gebruikers van deze drug.

De politie moest vorig jaar gemiddeld drie keer per dag uitrukken voor incidenten gelinkt aan flakka. De NPO Radio 1-podcast Het Misdaadbureau van Omroep WNL kwam met dit nieuws, dat de politie tegen RTL Nieuws bevestigt. Vooral in Zeeland en West-Brabant was dit aan de orde; daar zijn zeker 566 incidenten geregistreerd in 2023. De politie weet niet waarom het vooral in die regio gebeurt.

Flakka wordt ook wel ‘zombiedrug’ genoemd, omdat het een opwindingsdelier kan veroorzaken. “Dan raak je een soort van buitenbewustzijn, maar je lichaam blijft wel aan”, legt preventiedeskundige Sarah Graman van Jellinek uit. “Dan ga je hele gekke dingen doen. Mensen kleden zich uit, rennen door ramen heen; ze kennen hun eigen krachten niet meer.” Andere drugs, bijvoorbeeld cocaïne, kunnen dit ook veroorzaken, maar flakka wordt er vaak aan gelinkt.

Begon met jointje

Sam Fijneman (38) uit Breda begon al op jonge leeftijd met drugsgebruik. Eerst een jointje, toen speed, cocaïne en andere middelen. Uiteindelijk kwam ze ook in aanraking met ghb, wat een poos goed ging. Tot haar vader overleed en ze daarna helemaal afgleed. “Ik kwam toen terecht bij iemand die flakka gebruikte”, vertelt ze aan RTL Nieuws. In die jaren wisselde ze af tussen periodes waarin ze clean was en periodes waarin ze middelen gebruikte. “Ik heb bijna alle soorten drugs wel geprobeerd op naalden in mijn arm na, maar flakka is echt de meest gevaarlijke drug die ik ooit heb gebruikt.”

Het was goedkoop en makkelijk te krijgen. In eerste instantie kocht ze het via iemand die grote hoeveelheden inkocht, maar toen ze zelf een website vond waarop de drug legaal kon worden besteld, kocht ze het zelf in bulk. “Het was net alsof je kleding bestelt. Vandaag voor een bepaald tijdstip besteld, morgen in huis.”

Sam bereikte een dieptepunt toen ze begeleid woonde in 2022. “Toen liep mijn flakkagebruik echt uit de hand”, zegt ze. Ze vereenzaamde, ging met de verkeerde mensen om en raakte in een ‘negatieve paranoïde spiraal’. Het flakkagebruik verergerde.

Het omslagpunt kwam na kerstavond 2022. Toen ze naast haar bed zat om te gebruiken, ging haar dekbed en later haar hele kamer in vlammen op. Flakka wordt namelijk met een pijpje gerookt, en de aansteker die daarbij wordt gebruikt veroorzaakte de brand. Een bijkomend probleem was dat ze door haar paranoia – veroorzaakt door flakka – de voordeur had gebarricadeerd en bijna niet de woning uit kon vluchten.

Ze raakte gewond en moest enkele dagen in het ziekenhuis blijven. In de woonvoorziening waar ze daarna belandde bleef ze clean. “Nadat ik cold turkey afkickte, heb ik heel veel geslapen. Mijn lichaam was op, omdat het zo zwaar was toegetakeld door het overmatige gebruik.”

Sam is ook nu nog clean, terwijl ze in een daklozenopvang verblijft. Ze heeft al zestien maanden niet gebruikt. “Ik zit nu tussen de daklozen en zie elke dag zoveel spiegels om mij heen van hoe ik zelf ben geweest”, zegt ze.

Gevaarlijke drug

De afgelopen jaren is Sam verschillende mensen verloren aan de drug. Ze woonde bijvoorbeeld een tijdje samen met een ‘heel lieve, zorgzame, onschuldige jongeman’. De jongen was rustig, lief en ‘deed echt niks verkeerd’. “Die zit hier nu iedere dag bijna in een psychose. Hij is helemaal de weg kwijt”, vertelt Sam. “Er is bijna niks meer van hem over.”

Zelf heeft ze door haar gebruik dingen gedaan waar ze veel spijt van heeft. “Die brand in mijn huis was het ergste trauma. Dat vergeet ik nooit meer”, zegt ze. “Ik heb een 85-jarige vrouw op kerstavond tijdelijk dakloos gemaakt door mijn gebruik. Dat neem ik mezelf nog steeds kwalijk.”

Ze spoort daarom drugsgebruikers aan om hulp te zoeken als ze het idee hebben dat het uit de hand loopt. “Je kan om hulp vragen. Er is iets aan te doen. Je kan jezelf helpen als je het echt wil.”

De politie benadrukt dat flakka vooralsnog als lokaal probleem wordt gezien, omdat de meeste meldingen in West-Brabant en Limburg worden gedaan. “Vooralsnog zijn er geen zorgen over dat het een landelijk probleem kan gaan worden.”

Flakka, wat is dat?

Flakka is een verzamelnaam voor een aantal verschillende stoffen uit de categorie cathinonen. Cathinonen zijn stimulerende middelen. Het gaat om een designerdrug, wat betekent dat de moleculen verschillen per flakkasoort. Op die manier kunnen producenten het verbod op het middel omzeilen, door de molecuulcombinatie net een beetje aan te passen.

De drug geeft een relatief korte, heftige piek van ongeveer een uur of twee. Tijdens die piek komen de negatieve effecten, zoals paranoïde gedrag ook al voor. Flakkagebruik kan, net als bijvoorbeeld cocaïne of andere stimulerende middelen, leiden tot een opwindingsdelier.

Flakkagebruik put het lichaam en geest uit, waardoor de zucht om weer te gebruiken heel sterk is. “Als het is uitgewerkt, word je zo depressief dat je meer wil”, zegt verslavingsdeskundige Alex van Dongen van Novadic-Kentron.