ทำไม "แรงงานวัยทอง" กำลังพาเหรดลาออก ?

ทำไม “แรงงานวัยทอง” กำลังพาเหรดลาออก ?

อาการที่เกี่ยวข้องกับวัยทอง (Menopause) อาจรุนแรงจนส่งผลต่อการทำงานได้ พนักงานหญิงหลายคนบอกว่าที่ทำงานของพวกเธอขาดโปรแกรมสนับสนุน ทำให้จำเป็นต้องลาออกจากงานในที่สุด

เมื่อเดือน มี.ค. 2016 มาธุ กาปูร์ ตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งในหน่วยงานรัฐบาลอังกฤษ ซึ่งเธอทำงานนี้มา 23 ปี เธอเล่าว่า “ฉันรักงานที่ฉันทำ ฉันภักดีและมุ่งมั่น” แต่ “ฉันรับมือกับอาการต่าง ๆ ไม่ไหว และฉันคิดว่าทางที่ดีที่สุดคือการลาออก”

คุณแม่ลูกสองเริ่มมีอาการวัยทองในช่วงวัย 40 กลาง เธอมีอาการระยะเริ่มต้นของวัยหมดประจำเดือน (Perimenopause) โดยเธอมีอาการเหงื่อออกตอนกลางคืน หัวใจเต้นเร็ว และไมเกรน ซึ่งทำให้เธอรู้สึกอ่อนแอและเฉื่อยชา

นอกจากนี้ เธอยังมีปัญหาเกี่ยวกับการโฟกัสหรือการจดจ่อในที่ทำงาน และหวาดกลัวการเข้าประชุมซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในงานของเธอ ในฐานะเจ้าหน้าที่แผนกสรรหาบุคลากร โดยเธอกล่าวว่า “ฉันสูญเสียความมั่นใจทั้งหมด ฉันคิดว่าตัวเองไม่เก่งอะไรเลย”

แต่เมื่อเข้าไปพูดคุยกับหัวหน้างานเกี่ยวกับสิ่งที่เธอกำลังเผชิญอยู่ นางกาปูร์บอกว่า เธอไม่ได้รับกำลังใจหรือการสนับสนุนทางอารมณ์อย่างที่ตนเองต้องการ ราว 6 เดือนหลังจากการพูดคุยครั้งนั้น เธอจึงตัดสินใจลาออก ถึงแม้ครอบครัวจะตกใจ แต่เธอก็รู้สึกว่าไม่มีทางเลือก “ฉันไม่รู้ว่าจะพึ่งใคร”

หัวข้อเรื่องวัยทองกำลังถูกพูดถึงมากขึ้นในบางประเทศ การรณรงค์ที่เจาะกลุ่มคนทั่วไป อย่าง Menopause Mandate และ Let’s Talk Menopause ช่วยลดความรู้สึกว่าเป็นตราบาป และสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับประเด็นวัยทองได้มากยิ่งขึ้น แต่ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าผลกระทบต่ออาชีพของผู้หญิง (และทุกคนที่ประสบกับวัยทอง) ยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจัง

ในช่วงปลายปี 2023 ผู้ให้บริการด้านสุขภาพในสถานที่ทำงานชื่อว่า SimplyHealth ของสหราชอาณาจักร ได้ทำการสำรวจผู้หญิงวัยทำงานกว่า 2,000 คน อายุ 40 – 60 ปี และพบว่า 23% ของผู้ตอบแบบสอบถามพิจารณาการลาออกจากงาน เนื่องจากผลกระทบของวัยทอง ขณะที่อีก 14% บอกว่ากำลังวางแผนลาออก

ถึงแม้ว่าขนาดตัวอย่างของการสำรวจจะเล็กน้อยมากเมื่อเทียบกับประชากรผู้หญิงวัยทำงานในสหราชอาณาจักรจำนวน 7 ล้านคนซึ่งอยู่ในช่วงอายุดังกล่าว แต่ผลสำรวจนี้ก็สอดคล้องกับการออกมาพูดต่อสาธารณะเกี่ยวกับประสบการณ์ของผู้หญิงในฐานะพนักงานวัยทอง และหากปัญหานี้ไม่ได้รับการแก้ไข มันอาจส่งผลกระทบต่อพนักงานหลายล้านคนให้ตัดสินใจลาออกได้เช่นเดียวกัน

แม้กระทั่งสำหรับพนักงานที่ไม่ลาออก ค่าใช้จ่ายทางการเงินจากการลาป่วย ลาพักร้อนโดยไม่ต้องรับค่าจ้าง และโอกาสที่พลาดไปเนื่องจากวัยทองก็สูงมาก นักวิจัยจาก Mayo Clinic ประมาณการว่า ผู้หญิงสูญเสียเงิน 1,430 พันล้านปอนด์ต่อปี (ราว 66,000 ล้านบาทต่อปี) และนี่คือสถิติในสหรัฐอเมริกาเพียงประเทศเดียว

นายจ้างบางรายตระหนักถึงความสำคัญในการสนับสนุนแรงงานวัยกลางคน ซึ่งมีจำนวนไม่น้อยที่อยู่ในตำแหน่งผู้นำขององค์กร พวกเขาจึงเริ่มมีโปรแกรมสนับสนุนผู้หญิงวัยทอง อย่างไรก็ดี ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่าการเปลี่ยนแปลงต้องเกิดขึ้นรวดเร็วกว่าที่เป็นอยู่ ไม่เช่นนั้นแรงงานนับล้าน ๆ คน อย่างกาปูร์ อาจรู้สึกขาดแรงจูงใจในการทำงาน และตัดสินใจลาออก

“ฉันไม่สามารถทำงานในสภาพแบบนั้นต่อไปได้อีกแล้ว”

รายงานของคณะอาชีวเวชศาสตร์แห่งลอนดอน ระบุว่า ผู้หญิงราว 8 ใน 10 คน กำลังเข้าสู่วัยทองในขณะที่ยังทำงานอยู่ ส่วนใหญ่จะมีอาการในช่วงอายุระหว่าง 40-58 ปี โดยจะมีช่วงที่ระดับฮอร์โมนผันผวน หรือช่วงที่เรียกว่า “ระยะก่อนหมดประจำเดือน” (Perimenopause) ซึ่งเป็นระยะเริ่มต้นของการหมดประจำเดือน และอาจกินระยะเวลานานถึง 8 ปี

3 ใน 4 ของคนส่วนใหญ่จะได้รับผลกระทบจากอาการเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็น เหงื่อออกกลางคืน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ปวดข้อ หรือวิตกกังวล ซึ่งเป็นเพียงส่วนหนึ่งของ 34 อาการที่ทางการแพทย์ระบุไว้ ขณะที่ราว 25% ของผู้หญิงต้องเผชิญกับอาการเหล่านี้อย่างรุนแรง จนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน

แม้พบปัญหานี้อย่างแพร่หลาย แต่พนักงานที่กำลังเข้าสู่ช่วงวัยทองกลับรู้สึกว่าพวกเธอไม่ได้รับความสนับสนุนเท่าที่ควร โดยข้อมูลจาก Korn Ferry ซึ่งเป็นบริษัทให้คำปรึกษา ระบุว่า ในจำนวนผู้ตอบแบบสอบถาม 8,000 คน มีผู้หญิงเพียง 26% เท่านั้นที่บอกว่าตนเองได้รับความช่วยเหลือผ่านโปรแกรมหรือนโยบายอย่างเป็นทางการของสถานที่ทำงาน และจากการสำรวจสมาชิกสหภาพแรงงานหญิง 11,000 คน ในสหราชอาณาจักร ประจำปี 2023 โดยสหภาพแรงงานที่มีชื่อว่า Unite พบว่า 4 ใน 5 ของผู้หญิงระบุว่า นายจ้างไม่ได้ให้การสนับสนุนใด ๆ แก่พนักงานที่มีอาการวัยทอง

พนักงานหลายคนไม่เพียงแค่ขาดความช่วยเหลือจากโปรแกรมอย่างเป็นทางการเท่านั้น แต่พวกเขายังรู้สึกไม่มีช่องทางแม้แต่จะพูดถึงเรื่องวัยทอง

ซาแมนธา วัย 40 ปี ทำงานเป็นผู้อำนวยการฝ่ายประชาสัมพันธ์ของบริษัทผู้ผลิตสินค้าแห่งหนึ่ง ตอนที่เธอเริ่มมีอาการอ่อนเพลีย ร้อนวูบวาบ และสมองล้าขณะทำงาน ตอนแรกเธอไม่ได้นึกถึงว่าอาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของวัยทอง ประเด็นดังกล่าวเพิ่งถูกพูดถึงตอนที่เธอไปพบแพทย์หลังจากประจำเดือนมาบ่อยและมามากกว่าปกติจนรู้สึกหมดแรง ตลอดสองปีต่อมา คุณแม่ลูกสองคนนี้รู้สึกว่า การบริหารจัดการภาระงานพร้อมกับรับมือกับอาการของเธอนั้นยากขึ้นเรื่อย ๆ

ทุก ๆ สัปดาห์ เธอต้องเดินทางไปทำงานจากลอนดอนไปนิวยอร์ก เพื่อเริ่มงานตามเวลา 05.00 น. และรับผิดชอบหลายอย่างในเวลาเดียวกัน

“ฉันไม่สามารถทำงานต่อไปในสภาพแบบนั้นได้” เธอกล่าว

ซาแมนธาเคยคิดว่าจะเข้าไปพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ที่ดูแลเรื่องทรัพยากรบุคคลของบริษัท แต่ด้วยวัยและเพศของเขา ทำให้เธอรู้สึกอึดอัด เมื่อเธอลองเสนอแนวคิดเรื่องการแบ่งเบาภาระงานหรือการรับคนเพิ่มมาช่วยแบ่งเบาภาระงาน ผู้บริหารของเธอก็ปฏิเสธคำขอ ในที่สุด ซาแมนธาก็รู้สึกว่าไม่มีทางเลือก เธอยื่นใบลาออกในเวลา 6 เดือนต่อมา และตัดสินใจเริ่มต้นทำงานเป็นที่ปรึกษาประชาสัมพันธ์และการตลาดแบบอิสระแทน

“ไม่มีใครอยากพูดถึงมัน”

แทมซัน ฟาเดล นักข่าว นักเขียน และผู้สนับสนุนประเด็นวัยทองชาวอเมริกัน เชื่อว่า จำนวนผู้หญิงที่รู้สึกถูกบังคับให้ลาออกเพราะวัยทองนั้นไม่ได้รับการบันทึกและได้รับการประเมินต่ำกว่าความเป็นจริง “เราต้องถามตัวเองว่า เมื่อผู้หญิงลาออกจากงานในวัยนี้หรือช่วงเวลานี้ มีกี่คนที่ไม่พูดถึงสาเหตุ” เธอกล่าว “นี่เป็นปัญหาที่แท้จริง”

การพูดถึงเรื่องวัยทองยังเป็นเรื่องต้องห้ามสำหรับหลายคน ฟาเดลเชื่อว่าผู้คนรู้สึกว่ามันเป็นเรื่องยากอย่างมากที่จะแบ่งปันประสบการณ์ความยากลำบาก และร้องขอความช่วยเหลือที่ต้องการจากนายจ้าง “ไม่มีใครอยากพูดถึงเรื่องนี้ ตั้งแต่แม่ของเรา ไปจนถึงแพทย์ของเรา แล้วนายจ้างจะพูดถึงได้อย่างไร” เธอเสริม

The threat of ageism makes it even harder for many women to speak out, she adds. “Going in and articulating our needs is scary. The fear of ageing out of a workplace has not left our minds.”

การถูกเลือกปฏิบัติอันเนื่องจากวัย (ageism) ยิ่งทำให้ผู้หญิงหลายคนพูดไม่ออก “การเข้าไปพูดคุยถึงความต้องการของเรานั้นน่ากลัว ความกลัวที่จะแก่เกินวัยทำงาน ยังคงอยู่ในความคิดของเรา”

ผู้หญิงจำนวนมากรู้สึกเป็นตัวประหลาดท่ามกลางผู้นำเพศชาย ขณะที่เธอต้องประสบกับอาการจากวัยทอง

ลอร์เรน ครีน ผู้ให้คำปรึกษาด้านอาชีพและผู้สนับสนุนเรื่องวัยทองในสหราชอาณาจักร บอกว่า ข้อเท็จจริงที่ว่าตำแหน่งผู้บริหารยังมีสัดส่วนเป็นเพศชายมากกว่าผู้หญิง เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ยิ่งทำให้ผู้หญิงไม่ออกมาพูดถึงเรื่องนี้มากยิ่งขึ้น

“เมื่อตำแหน่งระดับสูงยังคงเต็มไปด้วยผู้ชายในแทบทุกภาคส่วน จึงอาจขาดความเข้าใจและความเห็นใจต่อประเด็นวัยทองว่ามันเป็นประเด็นด้านสุขภาพที่สำคัญ”

ปิดช่องว่าง

บริษัทบางแห่งกำลังเปลี่ยนแปลงแนวคิดเกี่ยวกับสวัสดิการของพนักงาน โดยพิจารณาเพื่อมอบสิ่งอำนวยความสะดวกและโปรแกรมที่ดีกว่าสำหรับผู้หญิงวัยทอง เช่น บริษัทอโดบี, ธนาคารแห่งอเมริกา และบริสทอล เมเยอร์ส สควิบบ์ เป็นหนึ่งในบรรดาบริษัทนายจ้างขนาดใหญ่ระดับโลกไม่กี่แห่งที่ปัจจุบันสวัสดิการเฉพาะสำหรับพนักงานวัยทอง ยกตัวอย่างเช่น การเข้ารับคำแนะนำทางการแพทย์จากผู้เชี่ยวชาญ การลาพักงานแบบได้รับเงินเดือน และแผนประกันสุขภาพที่ครอบคลุมการรักษาด้วยฮอร์โมนทดแทน ขณะที่บริษัทขนาดเล็กเองก็เริ่มเข้าใจความสำคัญของโปรแกรมเหล่านี้ และนำแนวทางที่คล้ายคลึงกันมาใช้

อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกหลายสิ่งที่ต้องดำเนินการ “สถานประกอบการบางแห่งกำลังดำเนินการเชิงรุกเพื่อให้การสนับสนุน แต่บางแห่งอาจไม่เชื่อว่าเป็นเรื่องจำเป็น หรือไม่รู้ว่าจะเริ่มต้นอย่างไร” ฟาเดลกล่าว

นั่นคือเหตุผลที่ผู้รณรงค์ องค์กรการกุศล และองค์กรต่าง ๆ กำลังทำงานร่วมกันเพื่อปิดช่องว่างนี้ นายจ้างในสหราชอาณาจักรให้คำมั่นสัญญาว่าจะให้การสนับสนุนประเด็นวัยทองแก่พนักงานอย่างแข็งขัน ภายใต้หลักประกันสำหรับวัยทองในสถานทำงาน (The Menopause Workplace Pledge) ซึ่งมีบริษัทนายจ้างกว่า 2,600 แห่งเข้าร่วมตั้งแต่ปี 2011 รวมถึงเทสโก รอยัลเมล์ และ ระบบบริการสาธารณสุขแห่งชาติ หรือ NHS ของอังกฤษ

เมื่อปีที่แล้ว เอเจนซี่โฆษณา TBWAChiatDay ของสหรัฐอเมริกา ร่วมมือกับ Menopause Information Pack for Organizations (Mipo) เพื่อเปิดตัวแฮชแท็ก #HotResignation แคมเปญนี้เรียกร้องให้ผู้นำฝ่ายทรัพยากรบุคคลพิจารณาว่าการลาออกเกี่ยวข้องกับวัยทองอย่างไร พร้อมกับจัดหาชุดเครื่องมือและทรัพยากรโดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย เพื่อช่วยให้พวกเขาปรับปรุงและรักษาพนักงานไว้กับบริษัทได้

ฟาเดลกล่าวเสริมว่า การเปลี่ยนแปลงจากฝ่ายนายจ้างเกิดขึ้นไม่รวดเร็วพอ “เราต้องหยุดบอกให้ผู้หญิงรับมือกับภัยสองด้านจากการตีตราเรื่อง (วัยทอง) และการเลือกปฏิบัติอันเนื่องจากวัย และช่วยให้พวกเธอได้รับสิ่งที่ต้องการเพื่อให้รู้สึกสมบูรณ์ ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากการศึกษา และอีกส่วนหนึ่งมาจากการสนับสนุนที่ทำงาน และที่ห้องตรวจของแพทย์”

ผู้นำหลายคนที่ผลักดันการเปลี่ยนแปลงต่างเคยประสบปัญหาเกี่ยวกับการขาดการสนับสนุนวัยทองในสถานที่ทำงาน เช่น ฟาเดล ครีน อดีตผู้บริหารระดับสูงในด้านบริการทางการเงิน ต้องลาออกจากตำแหน่งงานที่มีความกดดันสูงตอนที่อาการวัยทองรุนแรงจนทำให้เธอรู้สึกเหมือน “เป็นโรคสมองเสื่อม” เธอเดินเข้าไปประชุมแล้วรู้สึกพูดไม่ออกอย่างกะทันหัน คอของเธอเกร็งด้วยความวิตกกังวล “ครั้งหนึ่ง ฉันเกาะแขนเก้าอี้ และจ้องมองดูเข็มนาฬิกาเดิน โดยไม่รู้เลยว่าการประชุมนั้นเกี่ยวกับอะไร” เธอเล่า “ฉันไม่เคยเจออะไรแบบนี้มาก่อน”

ครีนเชื่อว่า การรับรู้เกี่ยวกับอาการของวัยทองที่อาจเกิดขึ้นในสถานที่ทำงานมากขึ้น น่าจะสร้างความแตกต่างได้อย่างสิ้นเชิง “ฉันคงไม่ได้คุยกับคุณอยู่ตอนนี้ ถ้าฉันได้ทำงานกับนายจ้างที่มีเรื่องนี้อยู่ในวาระการประชุม มีผู้จัดการที่รู้จักวัยทอง และสามารถเปิดการสนทนา เพื่อชี้นำฉันไปสู่ความช่วยเหลือและการสนับสนุนได้” เธอกล่าว

เพราะเธอขาดสิ่งเหล่านั้นมาก่อน ครีนจึงก่อตั้ง Women of a Certain Stage ภายในไม่กี่สัปดาห์หลังจากยื่นใบลาออก โดยเสนอการสอน บทเรียน และกิจกรรมที่ออกแบบมาเพื่อสนับสนุนผู้หญิง รวมถึงให้ความรู้แก่นายจ้าง

ตอนนี้กาปูร์ใช้ประสบการณ์ 20 ปีที่ผ่านมาในด้านทรัพยากรบุคคลและการสรรหาบุคลากร เพื่อจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการและการฝึกอบรมองค์กรผ่านแพลตฟอร์ม M for Menopause ของเธอ รวมถึงให้คำแนะนำสำหรับผู้หญิงในการรับมือกับความท้าทายที่เธอเคยเผชิญมา “ฉันมาจากครอบครัวเอเชียแบบดั้งเดิม เราไม่พูดถึงเรื่องเพศ ประจำเดือน หรือวัยทอง เหตุผลที่ฉันทำสิ่งที่ฉันทำอยู่ในตอนนี้ก็เพื่อให้ผู้หญิงอีกหลายคนสามารถเข้าใจอาการต่าง ๆ ได้มากขึ้นและเพิ่มพูนความรู้และความตระหนัก” เธอกล่าว

กาปูร์กล่าวว่า ถ้าหากมีการปฏิบัติและสนับสนุนต่อพนักงานในช่วงวัยทองที่เป็นบรรทัดฐานเมื่อ 8 ปีที่แล้ว ตอนนี้ตนเองอาจจะยังคงทำงานที่เธอรักอยู่ก็ได้