Zelfgemaakte carnavalskleding loont: 'Lelijkste pakje ook verkocht'

Veel carnavalsverenigingen maken hun kleding zelf, uit traditie, maar ook uit kostenoverwegingen. Mooie bijkomstigheid is dat de kleding na afloop door te verkopen is.

“In Kerkrade is het een normale gang van zaken dat iedere vereniging zijn eigen pakjes maakt”, zegt Ralf Smulders van carnavalsvereniging Oes de Moas. “Onze pakjes kosten ongeveer 100 euro aan materiaal, exclusief hoedjes en accessoires. De tijd die erin gaat zitten, is moeilijk in te schatten.”

Carnaval wordt ieder jaar uitgebreid gevierd in de van oudsher katholieke provincies Noord-Brabant en Limburg. Maar ook plekken in Gelderland en Overijssel kennen een carnavalstraditie.

“Bijna iedere vereniging maakt zijn eigen pakjes. Dat is van oudsher altijd zo geweest”, blikt Smulders terug. “Tegenwoordig kun je overal carnaval vieren, maar vroeger was het feest dat vooral in kleine dorpen plaatsvond, waar geen winkels waren. Je moest wel je eigen kleding maken.”

Manier van leven

Smulders is 42 jaar en kan zich niet anders herinneren. “Mijn moeder bouwde een pyjama om tot een fantastisch pak. Bij ons in de vereniging heeft bijna iedereen een ander pakje aan.”

Carnaval is voor Smulders een manier van leven. Drie weken na afloop van het feest begint Oes de Moas al aan de voorbereidingen voor volgend jaar. “We zijn in 2001 begonnen met 20 man. Onze vereniging telt nu zestig volwassenen en 42 kinderen. We hebben al jarenlang een stop”, wijst hij op de populariteit van Oes de Moas.

“Onze filosofie is dat partners en kinderen automatisch lid mogen worden. Je kunt alleen lid worden als een lid je heeft aangedragen. Zo bewaken we het groepsgevoel. Bij de notaris hebben we vastgelegd dat we optochten lopen in zelf ontworpen pakjes.”

Bij Oes de Maas blijf je als lid zelf eigenaar van je pakje. Wel is besloten dat bij interesse alleen als groep alle kleding te verkopen. “Maar dat is moeilijk, want bij ons zijn de pakjes echt op de persoon gemaakt, waardoor doorverkopen moeilijk is. Bij andere verenigingen gebeurt dat wel om de kosten te drukken.”

Lelijkste pakje

In het begin van Oes de Moas werd de kleding wel vaak verkocht. “Het grappige was dat we een keer slecht jaar hadden qua kleding: een draak van een pakje en een hoed met kerstballen erin, die wegwaaide als de wind ook maar even de kop opstak”, blikt Smulders glimlachend terug.

“Jaren later kijken we in deelgemeente een optocht en zien we een groep met die pakjes. Ons lelijkste pakje zien we acht jaar later terug! Dat was genieten.”

Sjiek Wa is een andere carnavalsvereniging uit Kerkrade en werd in 2009 opgericht door Ido Bodeliers en een groep vrienden, nadat Ido het jaar ervoor stadsprins in Kerkrade was geweest. “We hebben zesenzeventig leden en volwassen leden betalen maandelijks 12,50 euro contributie. Voor kinderen rekenen we 9 euro”, legt Bodeliers uit.

Jaarlijks loopt Sjiek Wa de optocht in Kirchroa, de naam van Kerkrade in het lokale dialect. “We huren een praalwagen, de laatste jaren in Hasselt, België. De praalwagen is gebouwd volgens een thema en daar passen wij de kostuums op aan.”

Dit jaar ziet de praalwagen eruit als een ludieke bierbrouwerij met bewegende biervaten en tonnen eronder. “Daar hebben wij als thema Oktoberfest aan gekoppeld. We gaan gekleed in lederhosen in carnavalsstijl met felle kleuren. We hebben een naaister die alle pakken naait voor ons”, zegt Bodeliers.

“De maakprijs is rond de 40 euro en daar komen de stoffen en accessoires bij. Het hele kostuum kost dan ongeveer 100 euro.”

Vaste afnemers

De kostuums blijven eigendom van de vereniging. Na afloop van de feestelijkheden neemt Sjiek Wa alle kleding in en wordt het klaargemaakt voor verkoop. “We hebben inmiddels al een aantal vaste afnemers. Vorig jaar hadden we als thema onderwaterwereld en is de helft afgenomen door de vereniging waar wij de wagen van huren. En onlangs zijn er nog tien pakken van vorig jaar verstuurd naar Zwolle.”

De prijs hangt af van hoe de kostuums uit het carnavalsgeweld zijn gekomen. “De ene keer vragen we 40 euro, de andere keer 50. Maar het is fijn dat we er nog wat voor krijgen, dat drukt de kosten toch weer.”

Dezelfde motivatie heeft Lieke Kuipers van de Oranjewijk in Tubbergen. De carnavalsvereniging bestaat volgend jaar vijftig jaar en bouwt vanaf het begin haar eigen praalwagens. “En we hebben de kleding ook altijd zelfgemaakt. Dat is traditie, maar zo blijven we ook onderscheidend. Door met de kleding- en de bouwcommissie samen iets unieks te maken, creëren we een hele eigen sfeer met carnaval.”

Kuipers probeert zo goedkoop mogelijk kleding te fabriceren. Zo kost een damespak ongeveer 50 euro om te maken. “De Oranjewijk bestaat uit tweehonderd huishoudens met gezinnen. We vinden dat iedereen mee moet doen. We vragen geen contributie. Volwassenen betalen eenmalig 35 euro en voor kinderen vragen we 30 euro. Voor dit bedrag mag iedereen vier optochten meelopen.”

Schelp in de hand

De pakjes blijven eigendom van de vereniging. Per jaar verschilt de doorverkoopprijs. “Door de stijgende maakkosten is het mooi dat we pakken kunnen verkopen. Dit jaar hebben we als thema onderwaterwereld”, legt Kuipers uit.

“Dames hebben een schelp in de hand, de kinderen een kwal en de heren een eigengemaakte duikfles en een visnet met gekleurde vissen van foam.”

Kuipers hoop alles in één keer te kunnen verkopen.  “Soms komen mensen direct na de eerste optocht al naar ons toe om te vragen of de pakken te koop zijn. Soms duurt het langer, maar er is altijd wel vraag naar.”

Wat zal helpen is het succes dat de Oranjevereniging boekte na afloop van de eerste optocht afgelopen weekend in Tubbergen. “We zijn nummer 1 geworden! En de eerste potentiële koper voor onze kleding heeft zich al gemeld”, lacht ze.