UADden Rusyaya ret

UADden Rusyaya ret

BM yargı organı olan UADde kamuya açık yapılan oturumda, Ukraynanın, Rusya aleyhine açtığı “soykırım” davasında “yargı yetkisi” ve “kabul edilebilirlik” şartlarına ilişkin karar açıklandı.

Kararın açıklandığı oturumda, Ukrayna tarafını Büyükelçi Anton Korineviç ve Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Hukuk Genel Direktörü Oksana Zolotaryova temsil ederken Rusya tarafını, Dışişleri Bakanlığından Büyükelçi Gennady Kuzmin, Dışişleri Bakanlığı Hukuk Dairesi Genel Hukuki Konular Bölüm Başkanı Konstantin A. Kosorukov ve avukat Kirill Udovichenko temsil etti.

Divan, Rusyanın yaptığı 6 itirazın 5ini reddederek bu ülkenin 1948 tarihli BM Soykırım Sözleşmesini ihlal ettiğine ilişkin Ukrayna tarafından açılan davaya bakmaya yetkisi olduğuna hükmetti.

UAD, Ukraynanın açtığı davanın “kabul edilebilirlik” şartlarını da sağladığını ve davanın esasına ilişkin inceleme yapacağını belirtti.

Divan, bu davada, Rusyanın Ukraynada soykırım yapıp yapmadığına ilişkin bir karar vermeyecek olup sadece Rusyanın, Kiev yönetimini soykırım yapmakla itham etmesinin BM Soykırım Sözleşmesinin ihlali anlamına gelip gelmediğini araştıracak.

Divanın kararı Ukrayna ve Rusya için bağlayıcı ve kesin olurken taraflarca temyize götürülemiyor.

Ukraynanın başvurusu

UADden Rusyaya ret

Ukrayna, “Donetsk ve Luhansk bölgelerinde soykırım yapıldığı” şeklindeki Rus iddialarına karşı çıkarak 26 Şubat 2022de Rusya aleyhine UADye dava açtı.

Ukrayna davada, Rusyanın kamuoyuna yaptığı açıklamalarda Ukraynaya haksız şekilde soykırım ithamlarında bulunduğunu ve bunun, 1948 tarihli BM Soykırım Sözleşmesinin ihlali anlamına geldiğini savundu.

Ukrayna, Rusyanın kendisini haksızca soykırım yapmakla suçladığını kaydederek Divandan Ukraynanın soykırım yapmadığını ilan etmesini istedi.

Ukrayna, Divandan, telafisi mümkün olmayan zararların engellenmesi ve hak ihlallerinin önüne geçilmesi için acil “tedbir kararı”na hükmetmesi talebinde bulundu.

UAD, 16 Mart 2022 tarihli tedbir kararında, Rusyanın 24 Şubat 2022de Ukrayna topraklarında başlattığı “askeri operasyonu” derhal durdurmasını istedi.

Rusyanın itirazları

Rusya, 6 başlık altında topladığı itirazların neticesinde UADnin davayı düşürmesini talep etti.

İlk olarak Rusya, Ukrayna ile arasında Soykırım Sözleşmesi kapsamında “uyuşmazlık” olmadığını ileri sürdü. Divan bu itirazı reddetti.

İkinci olarak Rusya, uyuşmazlığın BM Sözleşmesi kapsamındaki kuvvet kullanma yasağının istisnalarına ilişkin olduğunu, bu sebeple “konu bakımından” Soykırım Sözleşmesi dışında olduğunu ve davanın yetkisizlik sebebiyle reddedilmesini istedi. Divan, Rusyanın bu itirazını kabul etti.

Üçüncü olarak Rusya, Ukraynanın davayı açtıktan sonra iddialarını genişleterek davayı Soykırım Sözleşmesinin, konusu dışına çıkardığını ve UADnin Soykırım Sözleşmesine dayanarak tüm uluslararası kurallar hakkında karar verme yetkisi olmadığını savundu. Divan, bu itirazı reddetti.

Dördüncü olarak Rusya, Ukraynanın Divandan, “Donetsk ve Luhansk bölgelerinde soykırım yapmadığını tespit etmesini” istemesinin pratik bir faydası olmadığını belirterek davanın düşürülmesini istedi. Divan, bu itirazı reddetti.

Beşinci olarak Rusya, Ukraynanın, Divandan, soykırım yapmadığına dair bir beyan talep edemeyeceğini kaydetti. Divan bu itirazı reddetti.

Son olarak Rusya, Ukraynanın UADye dava açarak yargı sürecini amacını dışında kullandığı ve suistimal ettiği gerekçesiyle davanın düşürülmesini savundu. Divan bu itirazı reddetti.

Davaya 32 devlet müdahil olmuştu

Batılı ülkelerin birçoğu, Ukraynanın Rusyaya karşı açtığı soykırım davasına, UAD Statüsünün 63. maddesi kapsamında müdahillik talebinde bulunmuştu.

UAD, 9 Haziran 2023teki kararında, Ukraynanın, Rusyaya karşı açtığı soykırım davasına müdahil olmak isteyen 33 ülkeden ABD hariç diğer 32sinin talebini kabul etmişti.

Müdahillik talepleri kabul edilen devletler arasında AB üyesi ülkeler başta olmak üzere Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda ve Norveç bulunurken bu devletlerin bazıları 18-27 Eylül 2023 tarihlerindeki duruşmalarda sözlü beyanlarda bulunmuştu.

Rusyanın “soykırım iddiaları”

Rusya, Ukraynada Rus etnik kökene sahip nüfusun yoğun yaşadığı Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki halka soykırım yapıldığını iddia etmiş ve Ukrayna topraklarında askeri operasyona başlamıştı.

Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki ayrılıkçılar sözde yönetimler ilan etmiş, Rusya da bu yönetimleri tanımıştı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, amaçlarının, “Kiev tarafından soykırıma maruz kalan insanları korumak, Ukraynayı Nazizm ve militarizmden arındırmak” olduğunu belirtmişti.